مسئله کورونا و ایجاد لخته خون در رگ‌ها

در مورد بیماری کورونا و ایجاد لخته در خون چه می‌دانیم؟

به طور معمول، لخته شدن خون در هنگام آسیب دیدگی باعث جلوگیری از خونریزی می‌شود. وقتی رگ خونی آسیب می‌بیند، پروتئین‌هایی تولید می کند که پلاکت‌ها و سایر عوامل لخته شدن را به خود جذب می‌کند. در اثر جمع شدن این عوامل، لخته‌ای ایجاد می‌شود که با بستن محل خونریزی، با گذشت زمان باعث بهبود زخم می‌شود.

با این وجود، گاهی اوقات با اینکه آسیبی رخ نداده، در رگ‌ها لخته خون ایجاد می‌شود. این عارضه‌ای خطرناک است، زیرا لخته می‌تواند جریان خون را در عروق خونی شما محدود کند و منجر به عوارضی مانند سکته مغزی یا حمله قلبی شود.

مطالعه‌ای که روی 184 نفر از بیماران در ICU انجام شده نشان می‌دهد که 31 درصد این افراد، عوارض مربوط به لخته شدن خون را تجربه کرده‌اند. هنوز مشخص نیست که لخته شدن خون در افرادی که دچار علائم خفیف بیماری COVID-19 شده‌اند بروز می‌کند یا خبر.

لخته شدن خون ناشی از عوارض کووید19 در همه سنین اتفاق می‌افتد. در یک مطالعه کوچک 14 نفر مبتلا به COVID-19 که در معرض ایجاد لخته خون قرار داشتند بررسی شدند. این مطالعه نشان داد که 42 درصد از شرکت کنندگان زیر 55 سال بوده و هیچ یک از عوامل خطر سکته مغزی را هم نداشتند.

هنوز مشخص نیست که چرا افراد مبتلا به کورونا دچار انعقاد خون می‌شوند. با این حال مقاله‌ای که اخیرا در ژورنال The Lancet Hematology منتشر شده، اطلاعات اولیه‌ سودمندی به همراه داشته است.

در این مطالعه 68 نفر مبتلا به COVID-19 در بیمارستان بستری شدند که 48 نفر از این افراد در ICU بودند. خون آن‌ها از جنبه‌های مختلف مرتبط با لخته شدن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. منظور از جنبه‌های مرتبط، عواملی است که منجر به فعال شدن سلول‌های پوشاننده عروق خونی (سلول‌های اندوتلیال) و پلاکت‌ها می‌شوند. سلول‌های اندوتلیال و پلاکت‌ها آغازگر روند لخته شدن هستند. در این مطالعه مشخص شد که افرادی که در ICU بستری بودند سطح بالاتری از این فاکتورها نسبت به افرادی که در ICU نبودند داشتند. علت دقیق افزایش عوامل انعقاد نامشخص است، اما ممکن است به دلیل یکی (یا ترکیبی) از مکانیسم‌های زیر باشد:

• سلول‌های اندوتلیال، پروتئین ACE2 را تولید می‌کنند و ویروس کرونا برای ورود به سلول‌ها از آن استفاده می‌کند. به همین دلیل ویروس می‌تواند به طور مستقیم به سلول‌های اندوتلیال حمله کرده و باعث ایجاد لخته در خون شود.
• اگر سلول‌های اندوتلیال مستقیماً آلوده نشوند، آسیب بافت‌های کناری ناشی از عفونت ویروسی و پاسخ سیستم ایمنی بدن، می‌تواند باعث شکل گیری لخته شود.
• افزایش مولکول‌های التهابی که سیستم ایمنی بدن شما در پاسخ به عفونت ویروسی تولید می‌کند، می‌تواند منجر به فرایند انعقاد خون شود.

مطالعاتی که در مجله Blood منتشر شده است، برخی از یافته‌های بالا را تایید می‌کند. در این مطالعه، مشخص شد که سطح پلاکت بیماران و فعالیت آن‌ها افزایش داشته است.

خلاصه:

اگرچه سازوکار دقیق این پدیده مشخص نیست، به نظر می‌رسد COVID-19 باعث افزایش فعال شدن سلول‌هایی می شود که در شروع روند لخته شدن موثر هستند. و این منجر به افزایش خطر لخته شدن خون می‌شود.

در صورت ابتلا به COVID-19 ممکن است در معرض خطر لخته شدن خون باشید اگر:

• در بیمارستان بستری هستید. بیشتر موارد لخته شدن خون در افراد مبتلا به COVID-19 در افرادی که در بیمارستان بستری شده اند گزارش شده است.
•  علائم خاص شدیدی داشته باشید. بررسی علائم  بیش از 300 نفر مبتلای COVID-19 که در بیمارستان بستری شده بودند، نشان داد که سطح بالای D-dimer پیش‌بینی کننده قوی مرگ است. سایر عوامل لخته کننده و التهابی نیز با انعقاد خفیف مرتبط شناخته شدند.
• شرایط دیگری داشته باشید که شما را در معرض خطر لخته شدن قرار دهد. مانند بیماری‌های قلبی ، دیابت و چاقی

لخته شدن خون چه عوارضی ایجاد می‌کند؟

لخته شدن خون می‌تواند به عوارض شدیدی منجر شود، از جمله:

• سکته مغزی، لخته خون می‌تواند رگ‌های خونی مغز شما را مسدود کند، جریان خون را قطع کرده و منجر به سکته مغزی شود. اگر لخته به طور موقت جریان خون را محدود کند،ممکن است یک حمله ایسکمیک گذرا (TIA) یا سکته خفیف رخ دهد.
• آمبولی ریوی، آمبولی ریوی زمانی رخ می‌دهد که یک لخته خون وارد ریه‌های شما شده و جریان خون را مسدود می‌کند. این اتفاق می‌تواند سطح اکسیژن را کاهش داده و به بافت ریه آسیب برساند.
• حمله قلبی، حمله قلبی هنگامی اتفاق می‌افتد که جریان خون در بافت قلب شما قطع شود. لخته شدن خون دلیل بالقوه‌ای برای حملات قلبی است.

همچنین ممکن است، یک لخته خون بتواند جریان خون را در سایر قسمت‌های بدن شما محدود کند و باعث آسیب جدی شود. دیگر بخش‌های بدن که ممکن است تحت تاثیر لخته شدن خون قرار بگیرد به این شرح است.

COVID-19 و مویرگ ها

مویرگ‌ها باریک‌ترین رگ‌های خونی در بدن شما هستند. آن‌ها می‌توانند به قدری باریک باشند که گلبول‌های قرمز خون فقط در یک ردیف از آن‌ها عبور کنند.

لخته‌های ناشی از COVID-19 همچنین می‌توانند مویرگ‌ها را تحت تأثیر قرار دهند. در حقیقت، این احتمال هست که وجود لخته‌های ریز در مویرگ‌ها، شرایطی که به عنوان “انگشت پای کوویدی” شناخته می‌شود، ایجاد کند.

این لخته‌های کوچک در افراد مبتلا به COVID-19 pneumonia که التهاب و تجمع مایعات، تنفس را مشکل ساخته، می‌تواند خطرناک باشد.

یک لخته در مویرگ‌های درونی کیسه‌های هوایی ریه می‌تواند جریان هوا (دم) را مسدود کرده و سطح اکسیژن را کاهش دهد.

افرادی که دچار انعقاد خون شده‌اند اغلب با دارویی به نام رقیق کننده خون درمان می‌شوند. داروهای رقیق‌کننده خون می‌تواند از بزرگتر شدن لخته‌های موجود و تشکیل لخته‌های جدید جلوگیری کنند.

یک پژوهش که تأثیرات داروی رقیق‌کننده خون را بررسی کرده است، نشان داده معالجه‌ افرادی که در بیمارستان تحت درمان با داروهای رقیق‌کننده خون قرار گرفتنه‌اند نسبت به افرادی که دارو مصرف نکرده‌اند، با موفقیت همراه بوده است. لازم به ذکر است که این پژوهش به صورت میدانی صورت گرفته و یک آزمایش بالینی نیست.

برای تعیین سطح ایمنی، اثربخشی و دوز مناسب این داروها در درمان مبتلایان به کورونا، باید آزمایشات بالینی انجام شود.

اقدامات مؤثر جهت دفع خطر لخته شدن خون

شما با انجام موارد زیر می‌توانید خطر ابتلا به لخته‌شدن خون را کاهش دهید:

•  ورزش منظم، یک روش زندگی کم تحرک می‌تواند خطر انعقاد خون را افزایش دهد. بنابراین مرتب ورزش کنید. اگر برای مدت طولانی مجبور به نشستن هستید، مثلا هنگام کار یا مسافرت، مرتب وقفه ایجاد کنید، بلند شده و راه بروید.
• اگر اضافه وزن دارید وزن خود را کاهش دهید. کاهش وزن می‌تواند خطر ابتلا به لخته‌شدن خون را کم کند.
• سیگار نکشید! سیگار کشیدن می‌تواند به مخاط رگ‌های شما آسیب برساند و باعث تشکیل لخته شود.
• از عوارض جانبی داروها آگاه باشید. بعضی از داروها، از جمله قرص‌های ضدبارداری، جایگزین هورمون و برخی داروهای خاص ضد سرطان، ممکن است خطر لخته‌شدن خون را افزایش دهند. با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید این موارد به درستی مدیریت شده‌اند تا خطر لخته‌شدن خون را به حداقل برسانند.
• بهترین راه برای کمک به جلوگیری از لخته‌شدن خون ناشی از ابتلا به COVID-19 انجام اقدامات جلوگیری از ابتلا به ویروس کرونا است.اگر مبتلا به COVID-19 شدید و نگران خطر لخته‌شدن خون هستید، در این مورد با پزشک خود صحبت کنید.